Өнгөрсөн хугацаанд халдварын нууц хугацаа нь 20 хоног байна гэсэн бол одоо 5-9 дахь хоног дээрээ илэрч байна гэсэн. Үүний учрыг тайлбарлаж өгөөч.
А.Амбасэлмаа: Халдварт өвчний нууц үеийн хугацаа гэдэг нь эрүүл хүн халдвартай хүнтэй уулзсанаас хойш эмнэл зүйн шинж тэмдэг илрэх, шинжилгээгээр халдвартай гэдэг нь илрэх хугацааг хэлдэг. Өмнө нь 21 хоногийн тусгаарлалт хийж байсан болохоос халдварын нууц үе нь 21 хоног гэж хэлж байгаагүй. Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас тухайн үед халдварын нууц үеийн хугацааг 14 хоног гэж хэлж байсан. Тэр үед Монгол Улсад зөөвөрлөгдөн орж ирсэн тохиолдлуудыг тусгаарлан ирсэн цагаас нь хойш 24-48 цагийн дотор шинжилгээ авч, хоёр дахь шинжилгээг 14 хоногийн дотор, гурав дахь шинжилгээг 21 хоног буюу тусгаарлалтаас гарахын өмнө авч байсан. Зөөвөрлөгдөн орж ирсэн халдварын тохиолдлыг голомтод бүс нутгаас ирсэн хүмүүс дээр хатуу хяналтыг тавьж, дотооддоо халдварыг тархаахгүйн тулд 21 хоногийн тусгаарлалтын арга хэмжээг авч байсан. Тухайн үед халдвар аваад эдгэрсэн хүнээс вирус ялгарахад халдвар халдахгүй гэсэн баталгаа байгаагүй. Тиймээс нууц үеийн хугацааг 14 хоног гэж хэлсэн. Түүнээс гадна халдварын гинжин хэлхээгээр халдварын нууц үеийн хугацааг тогтоодог. Монгол Улсад дотоодын халдвар батлагдсан цагаас хойш халдвар авсан хүмүүсийн ойрын хавьталтай уулзсан цагаас нь хойш хөөгөөд халдварын нууц үеийн хугацааг тогтоосон. Халдварын нууц үеийн хугацаа нь 1-14 хоног байна. Энэ нь дээд хязгаар нь гэсэн үг. Дунджаар 5-6 хоногийн дотор эмнэл зүйн шинж тэмдэг халдвар авсан хүмүүст илэрч байгаа. Нийслэлд өнөөдрийн байдлаар ойрын хавьтлын 1100 хүн байна. Хамгийн анхны тохиолдлын ойрын хавьтал аравдугаар сарын 11-ээс хойш тусгаарлагдсан учраас гэрийн ажиглалтад шилжүүлсэн.
Өнгөрсөн жилийн өдийд ханиад хүрч өндөр халуурсан иргэдээс судалгаа авч шинжилгээнд хамруулсан гэсэн. Дүн нь гарсан уу?
А.Амбасэлмаа: Өнгөрсөн оны нэгдүгээр сард Монгол Улсад томуугийн халдвар өндөр байсан. Тиймдээ ч 100 гаруй хүнд судалгаа хийхэд Covid-19 халдвараар өвчилсөн хүн байгаагүй. Харин томуугийн вирус илэрсэн гэдгийг хэлмээр байна.
Д.Нарангэрэл: Томуугийн тандалтыг хоёр аргаар хийдэг бөгөөд өнгөрсөн жилийн хувьд Амбасэлмаа даргын хэлсэн вирусүүд эргэлтэд байсан. Тандалтаас харахад насны бүлэгт өөрчлөлт гараагүй. Жил бүр 0-4 насны хүүхдүүдийн дунд өвчлөл, эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэх байдал хамгийн их байдаг нь өнгөрсөн жил ч давтагдсан. Мөн АШУҮИС-ийн багш нар, ХӨСҮТ-ийн эрдэмтэн судлаачид болон бусад судлаачид хамтран хүн амын дунд Covid-19 халдвар байгаа эсэхийг тогтоох тандалтыг хийсэн. Эдгээр судалгааны үр дүн болон тархвар судлал, лабораторийн шинжилгээг үндэслэн Монгол Улсад дотоодын Covid-19 халдвар 2020 оны арваннэгдүгээр сард анх гарсан гэдгийг тогтоосон.
Сэжигтэй болон батлагдсан тохиолдлуудын ойрын хавьтал болсон сургуулийн сурагчид хичнээн байгаа бэ?
А.Амбасэлмаа: Одоогоор ерөнхий боловсролын сургуулийн сурагчдаас халдвар илрээгүй. Сургуулийн багш халдвар авсан ч нууц үеийн хугацаагаар нь хөөхөд зай нь хол байсан. Сурагчдаас шинжилгээ авахад халдвар илрээгүй нь батлагдсан.
Монгол Улс хүн амаа вакцинжуулах вакцинаа сонгосон уу?
Д.Нарангэрэл: Монгол Улсын хувьд одоогоор вакциныг сонгоогүй байгаа. Вакцин дархлаажуулалтын глобал альянс /GAVI/, ДЭМБ, НҮБ-ын Хүүхдийн сан болон бусад олон олон улсын байгууллагын хамтран байгуулсан COVAX хөтөлбөрт нэгдэх хүсэлтээ Монгол Улс илэрхийлсэн.
Халдварын батлагдсан тохиолдлуудын гэр бүлийн гишүүд бүгд халдварлаж байна уу? Аль эсхүл хувь хүний дархлаанаас хамаарч байгаа эсэхэд хариулт өгөөч?
Д.Нарангэрэл: Гэр бүлийн гишүүд өвдөх нь илүү өндөр байна.
А.Амбасэлмаа: Төрсөн өдрийн баяр, караокед хамт орсон зэрэг ойрын хавьтлуудаас эх сурвалжтай халдвар нийт халдварын ихэнх хувийг эзэлж байна. Нэг гэр бүлээс үүдэлтэй 100 гаруй хүн халдвар авсан. Нэг гэр бүлээс нэг хүн өвдөхөд бусад хүмүүс өвдөхгүй гэсэн баталгаа байхгүй. Тухайн гэр бүлээс 2-5 хүн өвдөж байна. Ер нь амны хаалт зүүх, 1.5 метрийн зай барих бол хамгийн найдвартай арга юм.
Цаашдаа биеийн байдал хөнгөн байгаа хүмүүсийг гэрээр эмчлэх үү?
Цаашдаа ийм тактикт шилжихийг үгүйсгэхгүй. Хэрэв хүн амын дунд өндөр хэмжээгээр халдвар тархсан тохиолдолд хөнгөн хүмүүсийг гэрээр нь эмчилж, хүнд хүмүүсийг эмнэлэгт тусгаарлана. Авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний хөтөлбөрт тусгагдсан.
